MARİFETNÂME

-I-

-II-

-“Gölgede bulunan mahiyet, onu meydana getiren asıl şeyin mahiyetidir. O halde asıl, gölgesine, gölgenin kendinden daha yakındır.”

Fikrin böyle bir nesep bağı içinde, bende Büyük Doğu Mimarının kendi kendini muhasebesi, tabiî olarak dünya irfan yemişlerini İslâm aslına nisbetle göstermeyi gerektirir ki, İBDA mihrakının zatına mahsus “telif hakkının” doğrudan doğruya bu alanda tatbiki hâlinde eser, onun “şekil”, “süzgeç” ve “tecrit” ölçülerinin temin ettiğidir.

-III-

“Ruhun ruhla sezilişi” ifadesinden de anlaşılacağı üzere “ruh”, nesneleştirme gücü ve kendi kendini “obje-nesne”leştirendir... Suret olmadan mânâların ebediyyen bilinemeyeceği hakikatini gözönünde tutarsak, “ifade” ve görünüş çerçevesindeki herşey, sezginin aynıdır... Öte yandan biliyoruz ki, birşeyin aynı, aynı olduğu şeyden başkadır... Bu çerçevede imânın ne olduğu da anlaşılmıyor mu?.. Şuna buna bağlanmadan önce, mücerret mânâsıyla imân, zevken idrak olarak, kendi kendini izah eden bir kavramdır... Demek ki varlığın aynıdır:

“Düşünüyorum öyleyse varım!” hikmeti, düşüncenin sezgi neticesi olması bakımından, “varım, onun için düşünüyorum!” hakikatine çıkar ki, bu çerçevede varlık, düşüncenin aynıdır... Burada, dşünce ve düşüncelerin karşılaştırılmasına ait bir usûl görünüyor: Düşünceyi var olan olarak almak, İmam-ı Gazâlî Hazretlerinin getirdiği ve çok sonra Batı tefekkürü tarafından da alındığı şekilde, varlığın varlıkla bilinmesi ve var olanın var olanla kavranması tarzında “bedahet-apaçık hakikat” davasına çıkar... “Herkesin hakikati kendine” ölçüsüyle her “ifade” bir bedahet olarak alınacak ve İBDA diyalektiğinde gösterdiğmiz gibi, “bedahetin hakikati ve ölçülendirmesi ne?” bahsi içinde halledilecektir.

-IV-

Anlaşılmıyormu ki, Kutsî Hadiste “kulunun zannı içinde olduğunu” ve öte yandan “hiçbir şeyin ona misil olmadığını” bildiren Allah, imânın hakikatine topyekûn varlık ve oluşun bedahetini bildirmiştir... İmân, hem inanan, hem de inanılan yönünden, varlığın aynıdır; ve birşeyin aynı, aynı olduğundan başkadır... Allah, kuluna, şah damarından daha yakındır; ve ne ki o zannedilir, o değildir!.. Böyle bir “zıt kutuplar arası muvazene” diyalektiği içinde, “Allah’ı bulamamacasına arama” hikmetinin “tevhidi tecrit” usûlü görünür ki, bunu anlamamak herşeyden önce İslâmın tevhid akidesini zedeler!..

Demek ki, kâfirin de Allah’ın kulu ve topyekûn zaman ve mekânın sahibi olan Sevgilisinin kadrosu içinde olduğunu söylerken, insanoğlunun bilerek ve bilmeyerek Allah’ı arıyor oluşunu, hakikatleri mihrakına bağlayarak göstermek ve muhasebeye çekmek, bir zaruret oluyor; MARİFETNAME, bu idrakın... Dikkat:

Aslın, gölgenin kendisine kendisinden daha yakın olması hakikati çerçevesinde, küfür, imanın aynıdır... Ama kâfir yönünden, aradığının ne olduğunu bilmediği için gayrıdır!.. Şöyle: Biz küfre, Allah’ın kazası olarak razıyız, rızası olarak değil!.. Küfür, iman aslının tezahürü için gerekli araz hükmünde; ve kâfir, tersinden gerçekleştirici!.. Bu çerçevede pay kapılması gereken, bir bâtın kahramanının sözü:

-“Kâfir, putlarda ne aradığını bilse zındık olmazdı; ve bir müslüman, kâfirin putta neyi aradığını bilse, mecazî imândan usanırdı!”

Ve Muhiddin-i Arabî Hazretlerinini muazzam hikmeti:

-“Küfrün kaynağını bilmeyen, gerçek imânda olamaz!”

Yürüyen Büyük Doğu halinde hakikatleri aslına bağlarken nasıl bir mesuliyeti yerine getirdiğim anlaşılıyor mu? Ve şu bahislerde, “süzgeç” ve eserin “şekil” dilini ölçelendirmekte oluşum?

-V-

Bütün menfiliklerin mahiyetinin yokluk oluşu ve yokluğun da Allah’ın mahlûku olarak kendi kendine varolma iktidarında bulunmayışı malûm; yani “yokluk” da, Mutlak Varlık’la var... Varlığı varlıkla kavramak ve tevhid bahsi yönünden, hakikatlere niçin sırt çevrilemeyeceği ve görmezden gelişin acizlik ifadesi olacağı, bu hakikatin içindedir.

-“Zahir ilimlerinin özü, tefsir, hadis, fıkıhtır. Bunların özü de tasavvuf... Tasavvufun özü ise vücut bahsidir. Derler ki, bütün tecelli mertebelerinde vücut birdir ve o vücut, kendi ilmî suretleriyle zahire çıkmıştır. Bu bahis gayet nazik ve dakiktir. Buna akıl ve hayal ile girişmek küfürdür. Zira bu âlemde, köpek ve domuz gibi hayvanlarla türlü necaset ve sefil şeyler vardır. Vücudu bunlara kadar şümûllendirmek, kabahat ve şenaatin en büyüğü olur. ONLARI AYIRMAK VE MÜSTESNA TUTMAK İSE ÖLÇÜYÜ BOZAR. O halde?”

Bu sorunun cevabını da yine İslâm büyüğünden takip edelim:

-“Müminler ve keşif ehli kimselerle vücut birliğine inananlar nazarında hak aklî bir kavram, Hak ise görülen ve hissedilen bir varlıktır. Bu iki sınıf dışında kalanların nazarında ise, Hak akılda ve halk histedir.”

Aklın, anlayamayacağını anlamak şeklindeki pay haddi dairesinde ve HALKIN DİLİ HAKKIN DİLİDİR hikmeti çerçevesind görülmek üzere, “asıl” ve “gölge” davası:

-“Biliniz ki, herşey kendi mahiyeti, hakikati ve özü ile şeydir. Bir şeye kendi marifetini vermeğe ve vericiye lüzum yoktur; çünkü mahiyeti kendisindedir. Bunun içindir ki, “hiçbir şeyin mahiyeti yapılmaz” denmiştir. Her cismin bir özü ve mahiyeti vardır. Cisimlere mahiyetlerini vermek için bir iş yapmak lâzım değildir. Meselâ boyacının işi kumaşı boyamak içindir; yoksa kumaşı kumaş yapmak için değildir ki, buna lüzum yoktur. O halde birşeye mahiyeti sonradan verilmez. O şeyin ve mahiyetinin birlikte meydana gelmesi için iş yapılır. Herşey kendi mahiyeti ile şeydir. Bu sözümüz, “zıl-gölge”de doğru olmuyor. Birşeyin zılli, aksi, gölgesi, hayali ve aynadaki görüntüsü, kendi mahiyeti ile zıl ve aks olamyıp, kendilerini meydana getiren aslın mahiyeti ile zıl ve aks olmuştur; çünkü görüntünün ve gölgenin mahiyeti yoktur. Gölgede bulunan mahiyet, onu meydana getiren asıl şeyin mahiyetidir. O halde asıl, gölgesine, gölgenin kendinden daha yakındır. Çünkü gölge, aslın mahiyeti ile, yani asıl ile gölge olmuştur; kendi mahiyeti ile değil. Çünkü kendi mahiyeti yoktur... Bu âlem, mahlûkların hepsi, Allah’ın fiilerinin, işlerinin zılleri, akisleri ve görünüşleri olduğundan, bu âlemin aslı olan fiiller, âleme âlemden daha yakındır. Fiiller de sıfat-ı İlâhî’nin zılleri olduğundan, Allah’ın sıfatları âleme, âlemden ve âlemin aslı olan fiillerden daha yakındır; çünkü aslın aslıdırlar. Sıfat-ı İlâhî de Zat-ı İlâhî’nin zılleri olduğu için, ve Allah’ın Zâtı, âlemden ve ef’al ve Sıfat-ı İlâhîden daha yakındır.”

Bu ölçülendirmeler çerçevesinde ve İBDA terkibinin davet ettiği unsurlar halinde, Batı Tefekküründen mihrakına bağlanan hakikatler ve hikmetler manzumesi; MARİFETNAME...

-VI-

Tebliğ ve telkinin en verimli noktasında durucu ve dünya çapında büyük terkibi nişanlayıcı bir aralıkta, “teorik dil alanı”nı temin edici bir diyalektik ve muhatabında Büyük Doğu’da mevcut kuvvet ve istidadın tasdikini sağlayıcı bir gaye ile, antitezleri bile şifaya tahvil edebilmenin en geniş çaplı, tertipli ve verimli örneklerinden biri daha... Yaklaşık 20 senelik bir iz sürme ve çetinliği okuyucunun takdirine bırakan bu iş, yine de söylemeden edemeyeceğim bir ifadeyle, binbir bitkiden süzülen, tadı, kokusu ve rengine göre ayrı ayrı ve tek tek peteklere istiflenen balın temini cehdidir.

Arı, ilmin malûma tâbî olması ölçüsüyle Büyük Doğu’dur; faaliyeti ise, sahibinin emri ve izniyle İBDA mihrakı!.. Ve böyle bir takdimle gayet nazik bir bahsin eşiğine adım atmış oluyoruz.

-VII-

Evet; “terkib” davası... Fikir bahsinde gürültüye gelen ve hemen hiç bilinmeyen bahislerin başında bu “terkib” davası var.

Gayet çevik ifadelerle çerçeveleyelim:

Fizik ilminin tesbiti içinde de bulunan bir hakikat ifadesiyle, herşey parçaların toplamından fazla birşeydir ve her şeyde parçaların toplamından fazla bir şey vardır... Buna nisbetle, her zahirin bâtınına, her görünenin görünmeyen yönüne, her açığın sırrîliğine, mânâ ve ruh izafe edilir... Eserin umumî hümünü gösteren “aksiyon” kavramı, satırların arasına kıvrılan fikir ve his edâsını gösteren “üslûp” davası, doğrudan doğruya bildiğimiz bir bedihî zevke mevzu “lezzet”, yine doğrudan doğruya bedahet davasına misâl “zevk”, unsur üstü TERKİP hakikatine ne güzel karşılıklardır!..

Binbirinci defa da olsa tekrarlayalım ki, topyekûn kâinatı insan ve toplum meselelerinin halli hâlinde gösteren bir dünya görüşü olmadan, bunun hakikatini billûrlaştıran İSLÂM’A MUHATAP ANLAYIŞ bulunmadan, her türlü faaliyet verimsiz, mihraksız, gayesiz, esassız, usûlsüz, hedefsiz ve rastgeleciliktir... İşi baştan işaretlediğime göre, gerisini buna kıyas ediniz.

Meselelere ara yerlerden girerek kargaşalıkta sahteliklere çadır kuranlara mukabil, apaçık bir şekilde bildirelim ki, biz, fikri, fikir haysiyetini, bu ıstırabı yaşayan kafayı tanıyanız; pişmesine pişmiş, ama gafletle pişmiş yemeği, bu vasfıyla lezzetinden bileniz!.. Nerde kaldı ki onbaşı kültüründen kinaye fikirler, bunun fikircileri, bunlara takdir iletenler!.. İster anlatandan anlatılana, ister anlatılandan anlatana kıyas yapınız!..

-VIII-

Doğrudan doğruya varoluş hikmetime dayanan bir mânânın aksi halinde takdime mevzu MARİFETNAME, virgüllük adamların, virgüllük hâllerine yakıştırdıkları “konsept-tecrit” sahteliklerine set çekmenin de vesilesi ki, “terkib” temelimizi bir de “sembol şahıs” bahsinin zarflanışından seyrediniz:

Beş asırlık tarih dilimimizle birlikte, içinde bulunduğumuz çağın nabzını yakalayan ve ideali aramayla toprağa bağlanma arasındaki bir berzahta kıvranan insanoğlunun oluş ıstırabını hakikatin hakikatine nisbetle heykelleştiren adam... Kendisine ayna olarak ötesine de şahit bulunduğum mânânın zâhiri şeklinde, Necip Fazıl’ın hakikati budur; ve o, bu çerçevededir ki “sembol şahıs”tır.

“Sembol şahıs” meselesi nedir? Fikrî bir tecrit içinde Necip Fazıl’a bağlayarak sözkonusu eden ve getiren biziz. Ve hemen, dışın dış yüzünden, bunu şuna-buna bağlayan keşif(!) sahipleri zuhur etti!.. “Filân sembol şahıstır!”... Neyin sembol şahsı?.. Bekri Mustafa da sembol şahıs... Neyin sembol şahsı?.. Kafa çekmenin... Öyleyse, Necip Fazıl’ın temsil ettiği mânâyı çerçevelersek, mesele anlaşılır: Beş asırlık tarih dilimimizle birlikte çağımızın nabzını yakalayan ve ideâli aramayla toprağa bağlanma arasındaki bir berzahta kıvranan insanoğlunun oluş ıstırabını hakikatin hakikatine nisbetle heykelleştiren adam... İslâm’a muhatap anlayışın dünya görüşünü örgüleştiren adam... Davanın aşkını, vecdini, diyalektiğini, estetiğini, dost ve düşman kutuplarını işaretleyen, hedeflendiren, istikametlendiren; İslâm’ı eşya ve hadiselere tatbik edebilmenin “nasıl”ını çerçeveleyen adam... Bunun sembol şahsı!..

Mevzuu, mihrakına doğru daraltalım:

Her şeyden önce bilmek lazımdır ki, suret olmadan mânâlar ebediyyen bilinmez; ve her zahir oluş, dış, ifade, madde, pırıltı, şekil, istif, renk, sezginin aynı olan sezilen, mânânın tecellisidir... Ve aynı çizgi üzerinde beliren hakikat şudur ki, insanların anlaşabilmesi “bildirilebilme” ile mümkün; bu ise, hakikat hükmünün insanlardaki müşterekliği, yani “ben” ile “başkası” arasında ortaklık imkânı ve “ortak sembol” gerekliliğidir... Bu çerçevede, başın başında dil ve işaretler, insanlar arasında ortak bir “mânâ” dünyası meydana getiren sembollerdir... Bir adım daha atarsak; mânânın mânâ ile anlaşılması, iki yönün temasındaki sembol hakikatidir... Varlık, varlıkla anlaşılıyor ya!..

Öyleyse, insanî hakikatin İslâmî yönden iç’e ve dış’a doğru ortaklık imkânını çerçeveleyen Büyük Doğu dünya görüşü ve şahıs plânında da Mimarı, tabiî olarak ortak dil ve ortak semboldür.

Burada, nefes almaktan bile çekinilecek ve en ufak densizlikte feci adiliklere yol verebilecek bir mânâ dehlizinden, günümüzün hamam kültürüne ve idrakına bırakılamayacak bir inceliği de işaretlemek ihtiyacındayım:

“Beş asırlık tarih dilimimizle birlikte içinde bulunduğumuz çağın nabzını yakalayan ve ideali aramayla toprağa bağlanma arasındaki bir berzahta kıvranan insanoğlunun oluş ıstırabını hakikatin hakikatine nisbetle heykelleştireb adam”... Büyük Doğu Mimarının şahsında tecelli eden mânânın muhasebesini yapan İBDA mihrakı ise, “niçin?” buudunun aksiyonu halinde doğrudan doğruya o tesbiti gerçekleştiren... “Bildirilebilme” hakikati çerçevesinde “sembol” mânâmız anlaşıldı mı?..

Ve, tecrit ufkunda kan terleyen adamın, sırf bu iş ve usûl meselesiyle ilgili olarak, “anlayanına” ve “sıhhat şartını arayanına” kaydiyle söylemeye mecbur olduğu bahsin, sahtekar ve alçaklarını bu vasıflarıyla teşhir yeri:

Hissin hayâle üstünlüğü yoktur; ve hayâl, hisse, ebediyyen duyulandan başka suret vermez... Hayal hissin aynıdır; bu çerçevede de, herşey histen ibarettir... Veya herşey hayâlden ibaret!.. Nasıl ki, hissin hakikatini yaşayan bâtın yolu kahramanlarına nazaran “halk” aklî ve “Hak” görünen ve hissedilen varlık!.. Ve, halihazırda kumda oynayan psikologlara, duyulan ve hissedilenden başka suret vermeyen rüya bahsinin inceliğini gösteriş, İslâm büyüklerinden hediye olsun!..

Ve fikir “konsept-tecrit”inin aynı halinde sözkonusu edilen bu bahsin karşısına fikirsiz ve en kolayından sahtekârlık hayasızlığıyle dikilenlere ve görünenlere yuh olsun!..

Her şey bir yana, anlaşılmıyor mu ki, yürüyen Büyük Doğu’yu temsil eden İBDA aslı, doğrudan doğruya bu ölülendirmeler içinde kıymeti mihrakına bağlamanın doğrudan telif hakkını temsil etmektedir!..

-IX-

“Kendinden zuhur” diyalektiğinin “terkib” ve “telif hakkı” bahsine ait bu birkaç çizgi, yürüyen bir otomobilin tabiî olarak malik olduğu benzin şartını göstermek gibi bir şey... İBDA mihrakı olarak, ispatladığımız hüküm şudur:

-“Tek kelimemin bile boşa gitmediğine inandığım tek sen varsın!”

-X-

Her ilim bir marifettir; her marifette bir ilim... Birkaç çizgiyle işaretlediğim “ortak sembol” davası, klişeler üstüne konan ruhun nasıl bir ilim ve marifet olduğunu açıklar... Hani insan aradığının ne olduğunu bilmeden, bulduğunun da ne olduğunu bilemez ya... Ruhta bir istidat ki, doğruyu açık ve seçik veya karanlık ve çetrefil bir mevzuun içinden bulur... Tıpkı şu misâl gibi: Canımız bir şey ister... Onu tadarız değil, bunu tadarız değil, “hah işte bu!”...

-XI-

“Asıl” ve “gölge” bahsine temas içinde söylemeden geçemeyeceğim bir tecrit inceliği ki, “Dehr” ve “zaman” alâkası içinde çerçevelemek istiyorum:

Zamanı kayıtlayan, yani geçmiş ve gelecek zaman kayıtlarını koyan biziz; yani bu nisbet ve izafetler “Dehr” isminin zımnına dahil değildir, bizim koyduğumuz kayıtlardır... “Mutlak Varlık”a göre geçmiş, gelecek ve hâl cari olmadığına göre, zaman bir yokluk nisbetinden ibaret kalır ki, bu da “dehr” isminin tecellisinden hasıl olmuştur... Dehr, Zat’a dalâlet eden bir isimdir; ve arşla taayyün eden zaman da, onun suretidir. Bu izahlar çerçevesinde “ân” bölünme kabul etmeyen bir vakittir ki, geçmiş ve gelecek, sadece farzediştir; işte bu “ân” deveran etmekle varlıklar zâhir olur ve “dehr”in hükümleri meydana gelir... Topluluk mertebesinde “ân”, açılış mertebesinde “zaman”...

Bir nevi, bildiğimiz veya bildiğimizi zannettiğimizle, onun aynı olan bilmediğimiz ve meçhulün sanki teğet geçtiği bir sathîlikte vukubulan derinlik ve tecrit tavrı, sadece bu MAARİFETNAME’yi temin inceliğini değil, bütün ilim ve fikir hakikatini tesbit eder. Aynı şekilde, bâtın yolu kahramanlarının, genişliğine insan ve toplum meselelerinin hallinde kıvılcım kapılacak sözleri, bu mânânın kapsamı içinde bakışa mevzudur.

-XII-

Uzun uzun söze ne hacet efendim!.. Tek cümlede MARİFETNAME’nin aslı, esası, usûlü, gayesi, hedefi ve ehliyeti:

-“Bize uygun olan her söz, bizim gözümüzdür!”

Eserimizin kapağında bulunan* ve kökünde bulunduğum mânâyı işaretleyen ithaf, sadece söylediklerimi değil, eserler boyu söyleyeceklerimi de izaha yeter!..

Tel: 0212- 528 33 07